<<< powrót do programu festiwalu

Na początku XIX włość parskowską skupił w swych rękach Franciszek Morzkowski h. Ślepowron właściciel Sławoszewa i innych dóbr w łęczyckim. 23 maja 1806 roku nabył Łyków z przyległościami i wsią Podłęże od Józefa Lamberta i Łukasza Kobierzyckich z 142 500 złotych, a dobra Parski Bielawy A i Parski Bielawy B od Józefa i Antoniego Kossowskich 23 stycznia 1802 roku za 7 200 zł część A i 19 czerwca 1802 część B za 9000 złotych. Morzkowski postanowił przenieść się do Parsk gdyż w Sławoszewie ciążył mu ciągnący się od stu lat proces z parafią o zaległe opłaty wynikające z zapisów i o grunta kościelne, skutkiem którego został obłożony klątwą przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, a kościół w Sławoszewie rozebrano w roku 1812.

Z powyższych wyliczeń wynika, że przed uwłaszczeniem całe dobra zajmowały około 1170 ha i zamieszkiwało je mniej więcej 1000 osób.

Franciszek Morzkowski wybudował obecny dwór w Parskach w roku 1809 – na owe czasy był to obiekt bardzo nowoczesny i okazały jak na średnioszlachecką posiadłość. Była to pierwotnie rezydencja o złożeniu osiowym, wieńcząca drogę ze Świnic Warckich przy przeprawie (moście) przez Ner w kierunku Łęczycy. Na zakończeniu długiej alei wznosił się murowany z cegły, częściowo podpiwniczony dwór o wymiarach w planie ok. 34 x 15 metrów, w zewnętrznych formach klasycystyczny, z oficyną po lewej stronie podjazdu i stajnią cugową po prawej. Budynek był i pozostaje do dziś parterowy, zwieńczony wysokim dachem krytym blachą. Nadano mu monumentalną wysokość i pałacowe, wysokie okna. Układ wnętrz dwutraktowy, amfiladowy, w trakcie frontowym regularny z sienią na osi i trzema pokojami po obu stronach, ale z pozostawieniem nieregularnego układu pomieszczeń w amfiladzie ogrodowej. Kuchnie mieściły się w oficynie, skąd transportowano dania bocznym wejściem w północnym szczycie dworu do pokoju kredensowego i dalej sali stołowej. Front dworu na piętrze ożywiała facjata, w której znajdowało się pomieszczenie mieszkalne sąsiadujące poprzez długie korytarze z dwoma pokojami poddaszowymi w szczytach budynku. Schody na piętro znajdowały się zapewne w sieni podobnie jak dziś. Elewacje dworu ozdobione były boniowaniem i bogatym obramieniem okien – wnętrza stiukami i dekoracjami rzeźbiarskimi. Dwór otoczony był parkiem ogrodzonym z trzech stron murowanym ogrodzeniem i otwarty na rozlewiska Neru od wschodu. Oprócz dworu Franciszek Morzkowski wzbogacił Parski o szereg murowanych budynków na folwarku. Swoje inicjały kazał wyryć na tablicy w trójkącie wieńczącym facjatę nad datą 1809.

Franciszek Morzkowski zmarł w Parskach 22 IX 1822 roku i pochowany został na cmentarzu w Grodzisku. Postępowanie spadkowe zakończone 30 stycznia 1830 roku stwierdziło, że dobra po nim przejęła wdowa Małgorzata z Rakowieckich (1777-1849) i córki; Pelagia żona Antoniego Romockiego h. Prawdzic, Marianna żona Stefana Mączyńskiego h. Świnka, Katarzyna żona Józefa Glińskiego h. Ślepowron i Eustachia żona Tytusa Dobrzyckiego h. Leszczyc.

29 stycznia 1842 roku Marianna z Morzkowskich Mączyńska (1795-1868) odkupiła klucz parskowski od sióstr i matki za 200 000 złotych. Nie długo jednak cieszyła się własnością tych dóbr, bo już 17 VI 1845 roku nabył je za 300 000 złotych (45 000 rs) Piotr Pągowski, syn Kaspra i Petroneli z Radońskich. Zaledwie po pięciu latach 3 VI 1850 roku Pągowski sprzedał Parski Józefowi Wernerowi za 58 500 rs (czyli 390 000 złotych). Werner (1827-1881) uszlachcony herbem Miron przemysłowiec, miał z Emmą Schlabitz (1828-1858) córkę Matyldę Józefę, która poślubiła Władysława Łukasza Henryka Boettichera (1844-1930) syna Jana Łukasza (urodzonego w 1812 roku w Kiełpinie Wielkim w Poznańskiem) z Wandy Rossmann. Boetticherowie wybudowali w roku 1861 dużą gorzelnię w najbliższym sąsiedztwie dworu, czym zeszpecili jego najbliższe otoczenie, ale podnieśli wartość majątku. Oszacowano ją wówczas na 180 000 rubli (1 260 000 złotych). Wówczas to centrum zarzadzania majątkiem przeniosło się do Łykowa, a Parski związane były z produkcją gorzelniczą i rezydencją właścicieli.

29 lipca 1902 roku od Władysława Boettichera kupiła dobra Joanna z Kosińskich Olszowska h. Rawicz, (córka Karola, powstańca z roku 1863, właściciela dóbr ponentowskich i Marii z Rakowskich) za 65 000 rubli. Różnica ceny wynikła z okrojenia majątku o las i wydzieloną osadę Władysławów o powierzchni 144 dziesięcin i 393 sążni (ok. 150 ha).

Faktycznym właścicielem majątku był jej mąż Stefan Olszowski h. Prus II (Wilczekosy) z Niewiadowa, właściciel sąsiednich Kik, który w kilkanaście lat później nabył Smólsk pod Włocławkiem. Wówczas, w lipcu roku 1926 roku, Parski kupił od teścia za 135 975 złotych, mąż jego najstarszej córki Joanny Olszowskiej – Antoni Kretkowski h. Dołęga (1888 – 1973), absolwent SGGW, inżynier rolnik, potomek wielkiego senatorskiego rodu. Za czasów Olszowskich nieco unowocześniono dwór w Parskach, wprowadzając do niego kuchnię (w północnym szczycie) i budując łazienkę (w południowym). Ganek z kolumnami i balkonem, oraz obudowany barierką z tralkami taras założyła już Joanna z Olszowskich Kretkowska, dziełem której był także kort tenisowy w parku.

Joanna z Olszowskich Kretkowska urodziła się w Parskach w roku 1903 (zmarła w Warszawie w roku 1999) i mieszkała w nich z mężem i córkami do jesieni 1939 roku, kiedy Niemcy kazali im w godzinę spakować niezbędny bagaż, kilka dni trzymali w areszcie, a w końcu bydlęcymi wagonami wywieźli do Bochni. W Parskach rozpoczął urzędowanie niemiecki treuhander. Dwór obrabowano i zniszczono. Po wojnie majątek rozparcelowano a w gorzelni utworzono gospodarstwo państwowe. We dworze urządzono szkołę podstawową. Gdy ją zlikwidowano rodzina Kretkowskich wróciła do Parsk w roku 2003. W roku 2016 korzystając z prawa pierwokupu rodzina odkupiła również od Skarbu Państwa odebraną jej przedtem gorzelnię.

Prawa autorskie – dr Tomasz Sławiński

Zainteresowanym polecamy książki dr Tomasza Sławińskiego:
„Kretkowscy i ich dzieje od połowy XIV w.”, wyd. Piomar Piotr Maroński
„Piwniccy herbu Lubicz odmieniony od XVI do XX wieku”, wyd. DiG

Prawa autorskie – dr Tomasz Sławiński

<<< powrót do programu festiwalu

Gmina Świnice Warckie to gmina wiejska i głównie rolnicza, położona w północno-zachodniej części województwa łódzkiego, w powiecie łęczyckim, pomiędzy królewskim miastem Łęczyca, a słynącym z kompleksu basenów termalnych Uniejowem.

Na terenie gminy Świnice Warckie, w miejscowości Głogowiec, oddalonym od centrum Świnic Warckich niecałe 2 km, urodziła się i przeżyła połowę swojego życia Helena Kowalska, późniejsza św. Siostra Faustyna, znana na całym świecie Apostołka Miłosierdzia Bożego. Obecnie w Jej rodzinnym domu znajduje się muzeum. W centrum Świnic Warckich znajduje się świątynia, w której została ochrzczona i przystępowała do sakramentów świętych. Tutaj też w lutym 1935 r. doznała objawienia, podczas którego Jezus skierował do niej słowa „Wybranko moja udzielę Ci jeszcze większych łask, abyś była świadkiem przez całą wieczność nieskończonego Mojego”. W 2002 roku miejsce to podniesione zostało do rangi Sanktuarium Urodzin i Chrztu św. Faustyny. Co roku licznie do tego miejsca zjeżdżają pielgrzymi nie tylko z Polski, ale także z całego świata. Miejsce figuruje na szlakach pielgrzymkowych największych biur podróży polskich i zagranicznych. Największe uroczystości odbywające się w Sanktuarium to: Święto Miłosierdzia Bożego, Diecezjalny Zjazd Dzieci I – komunijnych (przełom maja i czerwca), rocznica urodzin i chrztu św. Faustyny (4 niedziela sierpnia) oraz Diecezjalny Zjazd Kół Różańcowych (5 października – data śmierci Świętej). 23 sierpnia 2015 roku poświęcona została i oddana do użytku nowo dobudowana część Sanktuarium. Przy Sanktuarium funkcjonuje sklepik z pamiątkami oraz herbaciarnia. Z uwagi na kult Świętej i kult Miłosierdzia Bożego, który szerzyła rozwija się turystyka pielgrzymkowa. Od 2001 obsługą pielgrzymów zajmują się Siostry ze Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia, w którym realizowała swoje powołanie św. Faustyna. W nowym, oddanym do użytku w 2005 r. klasztorze żyją dwie wspólnoty Sióstr: apostolska i kontemplacyjna. Od 2007 roku na mocy Dekretu Papieża Benedykta XVI Św. Faustyna jest Patronką Ziemi Świnickiej.

W 2015 r. poświęcona została nowo wybudowana część świątyni i wkrótce rozpoczął się remont starej klasycystycznej części świątyni z 1859 r.

Obok kościoła znajduje się wybudowana w 1954 roku grota z kamieni polnych. Wewnątrz znajduje się figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, tablica z nazwiskami ofiar II wojny światowej, od 1984 roku tablica i urna z ziemią z cmentarza na Monte Cassino, od 1994 roku tablica pamięci "Ofiarom przemocy w PRL"

GUSIN

W miejscowości Gusin wsi położonej około 3 kilometrów na wschód od Świnic Warckich. Znajduje się w niej dworek zbudowany w I połowie XIX wieku zlokalizowany w otoczeniu niewielkiej resztówki parkowej i lasu sosnowego. Sam budynek nie przedstawia większych wartości architektonicznych. Obiekt uległ już znacznemu zniszczeniu. Posiada jednak wartość sentymentalną, gdyż w latach 1872-1877 mieszkała w nim i tworzyła Maria Konopnicka. Często wychodziła na samotne spacery po okolicy. Syciła wzrok pięknem krajobrazu. Odwiedzała chłopskie chaty i oddalony ok. 2 km na północ grodziski cmentarz parafialny. Urzeczona jego urokiem uwieczniła go w barwnym opisie. Na cmentarzu znajduję się kaplica z 1850r. pod wezwaniem Św. Józefa oraz wiele zabytkowych grobów. W Gusinie powstał też zbiór wierszy zatytułowany „Z łąk i pól”. Maria Konopnicka pożegnała Gusin jesienią 1877 r., udając się wraz z dziećmi do Warszawy.
Warto zajrzeć do Gusina i śladami Jej stóp przemierzyć okolicę, posłuchać śpiewu ptaków, napawać się ciszą, pooddychać świeżym powietrzem… Miejsce to ma magiczny klimat.

GRODZISKO

Wieś położona w odległości 4 km na północny - wschód od Świnie Warckich. Wzmiankowana po raz pierwszy w 1300r. W XV i XVI wieku była własnością Chebdów z Niewiesza, fundatorów pierwszego kościoła. Pierwsza świątynia drewniana pod wezwaniem Nawrócenia Św. Pawła, wymieniana jest w 1462 r. Obecny kościół parafialny pod wezwaniem Św. Apostołów Piotra i Pawła wzniesiony w 1612 r. z fundacji kasztelana sieradzkiego Jana Rudnickiego. Konsekrowany w 1620 r. przez biskupa warmińskiego Szymona Rudnickiego. Późnorenesansowy. Orientowany. Wyposażenie kościoła rokokowe i barokowe. Ołtarz główny barokowy z końca XVII w z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, w sukience z 1902r.

ZBYLCZYCE

Od miejscowości tej, leżącej po południowej stronie doliny rzeki Ner rozpoczyna się obszar Natura 2000. Do lokalnych atrakcji należą pozostałości po zabytkowym parku podworskim z drugiej poł. XIX wieku, z okazałą aleją grabową składającą się z 360 okazów oraz potężne okazy topoli białej o obwodach sięgających do 500 cm.

KAZNÓW

Dolina rzeki Ner w okolicach wsi Kaznów i Chorzepin to jedno z lepszych miejsc, skąd można rozpocząć wyprawę na fotograficzne safari. Trzeba pokonać podmokłe łąki, przedrzeć się między szuwarami i trzcinowiskami, aby można było zachwycić się niczym nieskażoną przyrodą i mnóstwem ptaków.

W Świnicach Warckich funkcjonuje kompleks boisk sportowych, w skład którego wchodzi boisko ,,Orlik” o sztucznej nawierzchni i pełnowymiarowe boisko trawiaste, siłownia zewnętrzna i plac zabaw. Siłownia zewnętrzna oraz plac zabaw znajdują się również w miejscowości Piaski.

<<< powrót do programu festiwalu