PAŁAC W NAWRZE

Nawra to wyjątkowe miejsce na mapie województwa, miejsce które odegrało znaczącą rolę w dziejach politycznych i kulturalnych całego Pomorza Nadwiślańskiego. Jej rozkwit przypadł na okres XVIII do I połowy wieku XX. Stało się to za sprawą jej właścicieli: Kruszyńskich i Sczanieckich, który uczynili z niej ważny ośrodek życia narodowego, społecznego i kulturalnego.

Drewniany dwór

Pierwotny drewniany dwór istniał w Nawrze zapewne już w XVII w., był to duży, bogato wyposażony, podpiwniczony budynek wzniesiony w konstrukcji szachulcowej z bocznymi alkierzami. W tej postaci istniał do końca XVIII w., kiedy rozpoczęto budowę nowego pałacu w Nawrze. Jedna z teorii mówi, że Konstanty Kruszyński, właściciel dóbr nawrzańskich, zdecydował się wznieść nowy pałac, aby w lepszych warunkach gromadzić cenny księgozbiór, który odziedziczył po swoim ojcu i który sukcesywnie rozbudowywał i uzupełniał.

Nowy pałac w Nawrze

Klasycystyczny pałac z dwiema wolnostojącymi oficynami wybudowano w latach 1798-1805, wg. projektu Hilarego Szpilowskiego, który podjął się również prowadzenia samych prac budowlanych. Wzniesiono go w miejscu poprzedniego dworu, częściowo wykorzystując istniejące już piwnice.

Wnętrze pałacu

Wnętrze pałacu urządzono w stylu klasycystycznym. W sieni znajdowała się reprezentacyjna półokrągła klatka schodowa. Na parterze w bocznych skrzydłach mieściły się salon, jadania oraz sypialnia. Zaś na piętrze zlokalizowane były m.in. biblioteka i garderoba. Ściany wnętrz zdobiły dekoracje malarskie imitujące podziały architektoniczne. Sufit salonu (później kuchni) zdobił ogromy plafon w formie koła wypełnionego dziesiątkami małych kasetonów zdobionych rozetkami.

Park

Park został założony w II poł. XIX w. w okresie pierwszej przebudowy pałacu. Składa się z dwóch części – frontowej oraz zapałacowej. Od strony kościoła do pałacu prowadziła główna aleja dojazdowa, którą przed samym budynkiem pałacu kończył owalny podjazd. Część frontowa podzielona na sześć kwater, w obrębie których rosły ozdobne krzewy oraz kwiaty. Po obu stronach parku posadowiono dwie aleje lipowe: zachodnia – główny ciąg komunikacyjny, a przy niej dom ogrodnika i dom zarządcy, oraz aleja wschodnia od strony folwarku. W części zapałacowej wśród licznych drzew i krzewów umieszczono polanę ze stawem oraz kort tenisowy.

Działalność społeczna i polityczna Kruszyńskich i Sczanieckich

Nawra w okresie XVIII – pocz. XX w. była jednym z głównych ośrodków życia kulturalnego i towarzyskiego na ziemi chełmińskiej. Członkowie rodzin Kruszyńskich i Sczanieckich angażowali się w życie polityczne, ekonomiczne, naukowe i społeczne regionu. Od lat 30-tych XIX w. w pałacu organizowano tzw. „polskie bale ziemiańskie”. Dbali również o nawrzańską społeczność sprawując opiekę nad miejscową szkołą, kościołem czy ochronką.

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu

Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa w Toruniu rozpoczęło swoją działalność w 2021 roku. Najważniejszym celem nowopowstałej instytucji jest badanie i upowszechnianie materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu Pomorza i Kujaw oraz kreowanie mechanizmów wzmacniających lokalną tożsamość opartą na lokalnych wyróżnikach. Działania podejmowane przez Centrum mają służyć przede wszystkim wzmocnieniu więzi społecznych, zwiększeniu kulturowej świadomości oraz identyfikacji mieszkańców z regionem.

MAPA DOJAZDU